به نمودار تابع روبهرو دقت کنید.
الف) این تابع اکیداً صعودی است یا اکیداً نزولی؟
ب) این تابع یک به یک است؟
پ) آیا تابعی وجود دارد که اکیداً صعودی یا اکیداً نزولی باشد ولی یک به یک نباشد؟
حل تمرین فعالیت صفحه 10 ریاضی دوازدهم
### الف) این تابع اکیداً صعودی است یا اکیداً نزولی؟
**پاسخ:** این تابع **اکیداً صعودی** است.
**دلیل:** هنگام حرکت روی نمودار از چپ به راست (یعنی با افزایش مقادیر $x$)، مقدار $y$ همواره افزایش مییابد. به عبارت دیگر، برای هر $x_1 < x_2$ در دامنه، داریم $f(x_1) < f(x_2)$.
***
### ب) این تابع یک به یک است؟
**پاسخ:** بله، این تابع **یک به یک** است.
**دلیل:** از «آزمون خط افقی» استفاده میکنیم. هر خط افقی دلخواه (به موازات محور $x$)، نمودار تابع را **حداکثر در یک نقطه** قطع میکند.
**نکته:** هر تابع **اکیداً صعودی** یا **اکیداً نزولی**، لزوماً **یک به یک** نیز هست.
***
### پ) آیا تابعی وجود دارد که اکیداً صعودی یا اکیداً نزولی باشد ولی یک به یک نباشد؟
**پاسخ:** خیر.
**دلیل:** طبق تعریف:
1. **تابع یک به یک:** یعنی اگر $x_1 \ne x_2$ باشد، آنگاه $f(x_1) \ne f(x_2)$.
2. **تابع اکیداً صعودی:** یعنی اگر $x_1 < x_2$ باشد، آنگاه $f(x_1) < f(x_2)$.
3. **تابع اکیداً نزولی:** یعنی اگر $x_1 < x_2$ باشد، آنگاه $f(x_1) > f(x_2)$.
در توابع اکیداً صعودی و اکیداً نزولی، برای هر دو مقدار متفاوت از $x$ (چه $x_1 < x_2$ یا $x_1 > x_2$)، مقادیر $y$ لزوماً متفاوت خواهند بود (یا $f(x_1) < f(x_2)$ یا $f(x_1) > f(x_2)$). بنابراین، شرط یک به یک بودن ($f(x_1) \ne f(x_2)$) به صورت خودکار برقرار میشود.
به طور خلاصه، **اکیداً صعودی/نزولی بودن قویتر از یک به یک بودن است** و آن را تضمین میکند.
ریحانه حسینی
1403/07/04
عالی